Daan Stapper (1910-1983)

De Velsen-Noorder Daan Stapper werkte met zijn vader in het schilders- en behangersbedrijf Stapper en Zoon. In 1935 trouwde hij met de Achterhoekse Sina Steenbergen. Daan werd in 1936 ontslagen uit militaire dienst en was al voor de oorlog lid van de communistische partij.

In 1941 besloot de illegale CPN tot de oprichting van ondergrondse sabotagegroepen, zogenaamde ‘MIL-groepen’. Daan kreeg de leiding over een groep op en rond staalbedrijf Hoogovens in Velsen. De groep bestond verder uit onder meer staalarbeider Jan Brasser, papierfabriekarbeider Jan Zeeuw en metaalwerker Maarten Brüning. In 1943 kalkten zij onder meer een leus voor het Rode Leger op een schoolmuur in Velsen-Noord.

Sinterklaasavond 1942

Samen met Jan Brasser en Maarten Brüning stichtte Daan op Sinterklaasavond 1942 brand in het gemeentehuis van Velsen. Het plan was om het bevolkingsregister te “doen verdwijnen” en zo de gedwongen evacuatie van de inwoners te dwarsbomen. IJmuiden was tot Festung bestempeld en er golden strenge regels. Het plan slaagde maar ten dele doordat de brand tijdig werd ontdekt, maar bracht wel een hoop rumoer te weeg.

Arrestatie

Als gevolg van het verraad van Vosveld werd Daan in mei 1943 thuis opgepakt. Sina was op dat moment op familiebezoek in Doetinchem. Hun dochter Grada – een baby – bleef alleen achter in de woning. Een door het huilen gealarmeerde buurvrouw ontfermde zich over het kindje. In de Amsterdamse gevangenis aan de Weteringschans deed Daan zich ziek voor en werd overgebracht naar de bewaakte afdeling van het Wilhelmina Gasthuis.

Bevrijding

In de nacht van 21 op 22 juni 1943 wist Jan Brasser Daan te bevrijden. Met hulp van een “goede” verpleegster, Hansje Suermondt, wist hij toegang te krijgen tot de afdeling waar Daan zich bevond. Daan werd als onderduiker ondergebracht bij Piet Verdonk in Assendelft, vervolgens bij de families Wouda in Wormerveer en Krommeniedijk. Op die laatste adressen verbleef hij ondergedoken met zijn hele gezin. Hier is hij na zijn ontberingen in gevangenschap weer op krachten gekomen. Vanuit een volgend onderduikadres in Limmen zette hij zijn verzetswerk voort.

Na de oorlog

Toen in de jaren zeventig en tachtig de belangstelling voor de oorlog toenam, trad Daan enkele malen voor het voetlicht. In 1983 werd hij samen met Jan Brasser en Maarten Brüning geïnterviewd voor De rode draad, een radioprogramma van de VARA. Daarin reconstrueerden zij een ondergrondse vergadering in de lente van 1943. Ook werd hij samen met Jan Brasser geïnterviewd in de Zaanse krant De Typhoon, waarin Brasser vertelde over de gewaagde bevrijding uit het W.G.

In 1983 overleed Daan Stapper. Enkele jaren voor zijn overlijden tekende hij samen met Sina voor zijn naaste familie hun levensverhaal op: ’n Greep… uit het leven van Sina & Daan.

Sterfbed

Op Daans sterfbed bracht Truus Menger met een gedicht een laatste ode aan haar kameraad. Het werd in 2017 door Daans dochter Inez voorgedragen tijdens de jaarlijkse Jan Bonekampherdenking. Uit het gedicht spreekt de innige kameraadschap die werd gevormd in de moeilijke oorlogsjaren. In haar inleidende woorden sprak Inez:

“Hij kan met recht een held genoemd worden. Welke eigenschappen iemand tot een held maken? Je weet het pas wanneer je voor zo’n keuze staat. Een ding weet ik wel: Het vraagt veel van een mens om op te komen tegen schendingen van mensenrechten. Dit is niet vanzelfsprekend. Mensen die zich durfden – en durven – verzetten tegen onrecht verdienen bewondering voor hun moed en doorzettingsvermogen. Hun persoonlijk verhaal verdient een plek in de toekomst.”

Bronnen:

• Daan Stapper, ’n greep… uit het leven van Sina & Daan
• Jan Brasser / Otto Kraan, Witte Ko. Herinneringen uit het gewapend verzet
• De rode draad. Lente 1943 (VARA 1982)

Met dank aan de familie Stapper.

Daniël Paulus (Daan) Stapper
Geboren: Velsen, 10 oktober 1910.
Overleden: Velsen, 31 januari 1983.
Getrouwd met Gezina Alberta Gerharda (Sina) Steenbergen (24 februari 1914 – 4 juli 1992).